Sâmiye Burhan Cahid (Morkaya), tarihte ehliyet alan ilk Türk kadın şoför, ilk Türk kadın otomobil yarışçısı, ayrıca ilk Türk kadın ralli şampiyonudur.
Gelin biraz onu yakından tanıyalım.
1897 yılında Silivrikapı, İstanbul doğumlu, Emirler Dergâhı’nın son şeyhi İbrahim Şuaddedin Efendi’nin en küçük kızıdır kendisi. Babası, kızını çok seven, ileri görüşlü ve bir okadar da kızının sanata yönelmesinde katkı payı olan birisi. Öyle olacak ki, ilköğrenimini Yedikule Alman Mektebi’nde tamamladıktan sonra müziğe yönelerek, Tamburi Cemil Bey’den sekiz yıl kemençe dersleri almış. O zamanların konservatuvarı Darülelhan’daki bir sınavı kazanmış ve ardından konservatuvarda kemençe öğretmeni olmuş. Daha sonra dönemin meşhur gazeteci yazarlarından Burhan Cahit Morkaya ile evlenmiş.
Gelelim ilk Türk kadın şoförümüzün otomobillere ilgisine ve bu yöndeki kariyerine:
Osmanlı döneminde ilk otomobiller 1883’lerde görülmeye başlanmış, ve dönemin ilk araba kullanan insanı Zuheryrzade Ahmet Paşa’ymış. Bu dönemde otomobil sayısı arttıkça ehliyet veren kurumların sayısı da artmış ve erkeklerin bile araba kullanmaktan çekindiği o yıllarda Sâmiye Burhan Cahid Hanım ehliyetini (şehadetnamesini) almış. Kocası Cahid Bey’in kendisine aldığı otomobille İstanbul sokaklarında gezinmeye başlamış. O dönemde iki senede bir otomobilini yenileyen Sâmiye Hanım, Buick, Ford, Cadillac, Fiat gibi dönemin en iyi otomobillerini kullanmış. Ayrıca sürat tutkunu olan Sâmiye Hanım, bu sırada “Turing Klüp” denilen ve İstanbul içinde yarışlar düzenleyen bir topluluğa üye olmuş. Bu toplulukta tek bayan yarışçının Sâmiye Hanım olduğunu ve 1922’den itibaren bu topluluğun her yıl düzenlediği yarışlara katılan biri olduğunu söylemeden geçmeyelim.
Yarış Şampiyonluğu
1930 ve 1931’deki yarışlara katılmaya devam eden Sâmiye Hanım, bu yarışlarda dereceler elde eder. 1932’de Ford marka aracıyla, İstinye köprüsü ile Zincirlikuyu arasındaki 9.5 kilometrelik parkurda düzenlenen rallide tüm diğer erkek yarışmacıları geçerek ilk birinciliğini kazanır. Aynı yarışta ikinci olan Paşazade Vehbi Bey duruma hiddetlenir. Derhal yarış komitesine gider ve yarışın iptalini ister. Nedeni açıktır, Sâmiye Hanım bayan olduğu için böyle bir girişimde bulunmuştur. İş o kadar uzar ki hakemlerde bir şey yapamaz ve yarışma kurallarında kadınların da yarışa katılabilmesini öngören bir madde olmamasını gerekçe göstererek Sultanahmet Sulh Hukuk Mahkemesine olay taşınır. İtirazlar sonucunda görülen mahkemede Sultanahmet Sulh Mahkemesi, yarış şampiyonunun Morkaya olduğunu belirterek itirazları reddeder. 1933 yılında da düzenlenen ralliyi kazanan Morkaya, 1934 yarışlarında aynı parkurda kaza yapar ve takla atarak parçalanan Ford marka otomobilinin içinden son anda ağır yaralı olarak kurtarılır. Hastanede, sol kolu kazada parçalandığı için yapılan bir dizi ameliyata rağmen sol elini bir daha kullanamayacağı anlaşılır.
Sâmiye Cahid Hanım araba sevdasından ölene kadar vazgeçmedi ve 4 Haziran 1972 tarihinde Amerikan Hastanesi’nde vefat edene dek otomobil kullanmayı sürdürdü.
