Çarpışma testlerinin arka yüzü: NHTSA ve IIHS

Nerdeyse 100 yıl önce otomobil yolcuları günümüz standartlarına kıyasla küçük de olsa ölüm riskiyle yüzleşmeye başladılar. Otomobil emniyeti son zamanlarda önemli bir gelişim gösterdi. 80 km hızla giderken kafa kafaya çarpışma şeklinde meydana gelen kazalarda, sakatlanmadan veya küçük sakatlanmalar ile kurtulmak mümkün gözüküyor. Son elli yılda bir kaç bağımsız şirket otomobil alımında tüketicinin karar verme sürecini etkileyen araç çarpışma testlerini yapmaya başladı.

Bu çalışma Amerikan araç çarpışma testlerinde ele alınan kriterleri açıklamaya çalışacaktır.

NHTSA ve IIHS

ABD’deki en eski devlet destekli araç çarpışma testi Ulusal Otoyol Trafik Güvenliği Derneği (NHTSA) tarafından ilk kez 1978 yılında yapılmıştır. İkinci büyük çaplı çarpışma testi kurumu ise sigorta şirketleri tarafından desteklenen Otoyol Güvenliği Sigorta Enstitüsü (IIHS) oldu. Onlarda bilim ve güvenlik adı altında araçları 1995 yılından itibaren parçalamaya başladılar.

Her iki kurumun çarpışma testi aynı amaca dayansa da istenilen sonuca ulaşmada farklı yöntemler uyguluyorlar. İkisi de ön ve yan çarpışma testleri gerçekleştiriyor fakat NHTSA, takla çarpışma testine sahipken IIHS artı olarak arkadan çarpmalarda koltuk ve koltuk başlıkları, düşük hızlarda tampon çamurluk durumlarını da değerlendiriyordu. Her araç test edilmiyordu sadece gönüllü olanlar fakat duvara çarpılan araçlar müşteriler tarafından daha çok tercih edilmeye başalanınca bu iş için gönülüler hızla çoğaldı.

Otomobil müşterilerinin her çarpışma testinin arakasında neler olup bittiğini daha iyi anlamaları için her iki testin de nasıl gerçekleştirildiğine yakından bakıcağız.

Ön Çarpışma Testi (NHTSA)

Daha önce de belirttiğimiz gibi NHTSA ve IIHS kendi testlerini uygularken farklı yöntemler kullanıyorlar.

İlk olarak NHTSA’a bakalım. Önden çarpışma testinde iki adet ortalama insan standardındaki mankenler, emniyet kemerleri bağlı olarak sürücü ve yan yolcu koltuğuna yerleştirilir. Daha sonra araç 56 km hız ile sabit bir bariyere çarptırılır. Bu hız aynı boyutlarda iki aracın belirtilen hızda kafa kafaya çarpışmasının etkilerini canlandırmaya yetecek seviyededir.

Yüksek teknolojiye sahip mankenler, etkilendiği kuvveti hesaplıyor ve NHTSA çalışanları ise her mankenin sakatlanma durumuna göre araca yıldız veriyorlar. Bu arada ciddi yararlanma acil hastaneye gitmesi gereken veya ölüm tehdidine sahip yaralanmalar için kullanılıyor, parmak kırıkları gibi ufak kırıklar bu gruba dâhil edilmiyor. NHTSA yıldız sınıflandırması her şeyin bir Rus ruleti gibi görünmesini sağlasa da sonuçlar aşağıda;

5 Yıldız (% 10 veya aha az ciddi yaralanma  riski anlamında)

4 Yıldız ( % 11-20 arasında ciddi yaralanma riski anlamında)

3 Yıldız (% 21-35 arasında ciddi yaralanma riski anlamında)

2 Yıldız (% 36-45 arasında ciddi yaralanma riski anlamında)

1 Yıldız (% 46 ya da ciddi yaralanma riski anlamında)

Ön Çarpışma Testi (IIHS)

IIHS birbirinden farklı iki ön çarpışma testi uygulamaktadır. İlkinde araç deforme olabilen bir bariyere, sürücünün olduğu taraftan 40 km hız ile çarpmaktadır.

İkincisinde ise aracın önünün yüzde 25’i deforme olmayan bir duvara saat 40 km hız ile çarpmaktadır.

Daha detaylandırmak gerekirse IIHS araç testleri sınıflandırmak için yıldız kullanmıyor. Onun yerine anaokulu derecelendirmesini kullanıyorlar: iyi, kabul edilebilir, marjinal ve kötü. Tüm testlerde en iyi performansı gösteren araçlara en güvenli seçilen (Top Safety Pick) artı en güvenli seçilen (Top safety Pick +) olarak gruplandırıyor.

NHTSA testlerinin aksine IIHS testlerinde sakatlanmanın derecesini görmek mümkün olmuyor, bu testlerde aracın yapısal formu üzerine meydana gelen hasarlar değerlendiriliyor.

Yan Darbe Testi (NHTSA)

Bu teste ortalama büyüklükteki erkekleri temsil eden iki test mankeni araca konulur. Bir tanesi sürücü koltuğuna diğeri ise arka koltuğa sürücünün arakasına oturtuluyor.  1368 kilogramlık hareketli bariyer 62 km hızla araca çarpıyor. Mankenlere bağlı olan bilgisayar baş, boyun, göğüs, karına aldığı darbeleri ölçüyorlar fakat yıldızlar sadece göğüsteki sakatlamanın yüzdesini gösteriyor.

Yan darbe testinin sınıflandırılması;

5 Yıldız (yüzde 5 veya daha az sakatlık riski anlamında)

4 Yıldız (yüzde 6-10 arasında sakatlık riski anlamında)

3 Yıldız (yüzde 11-20 arasında sakatlık riski anlamında)

2 Yıldız (yüzde 21-25 arasında sakatlık riski anlamında)

1 Yıldız (yüzde 26’dan daha fazla sakatlık riski anlamında)

Yan Darbe Testi (IIHS)

Doğal olarak IIHS yan darbe testini biraz farklı yapıyor. NHTSA’dan ilk farkı mankenlerde göze çarpıyor. Mankenler, küçük bir kadın ve çocuğu temsil edecek boyutlarda oluyor fakat aynen NHTSA’daki gibi konumlandırılıyor. İkinci olarak bariyer 1497 kilo ve NHTSA kullandığından daha uzun. Bariyer araca, 50 km hız ile çarptıktan sonra bilgisayarlar kafa, boyun, göğüs ve karında meydana gelecek olan sakatlanma riskini ölçüyor.  Test, kazaların mankenlerin üzerindeki etkisini iyiden kötüye olarak sınıflandırıyor.

Takla Testi (NHTSA)

Şu an için Amerika’da sadece NHTSA takla testi yapıyor.  2004 yılında uygulamaya konulduğundan beri test hareketli ve statik analizleri kapsıyor.  Hareket testi içinde beş yolcunun olduğu yakıt tankı tamamen dolu bir araç ile simüle edilmektedir.  Sonra araç simülasyona koyuluyor çizgi bilgisayar tarafında değiştiriliyor ve lastiklerin değişimi bilgisayara kaydediliyor. Eğer iki lastik de aynı anda yerden 5 cm den fazla yükseliyorsa aracın takla atma riski var olarak dikkate alınıyor. Sonuçlar diğer testleri gibi değerlendiriliyor.

5 Yıldız (yüzde 10% veya daha az devrilme riski anlamında)

4 Yıldız (yüzde 10-20 arasında devrilme riski anlamında)

3 Yıldız (yüzde 20-30 arasında devrilme riski anlamında)

2 Yıldız (yüzde 30-40 arasında devrilme riski anlamında)

1 Yıldız (yüzde 40’dan daha fazla devrilme riski anlamında)

Arkadan Çarpışma Testi (IIHS)

NHTSA’i tamamlama anlamında IIHS Amerika’daki arkadan çarpma testi yapan tek kurum. tıpkı NHTSA’ın takla testinde olduğu gibi arkadan çarpışma testini ölçmek için de statik ve hareketli testler gereklidir. Statik teste ortalama bir erkek vücuduna sahip bir çarpışma mankeni 25 derece eğimli sürücü koltuğuna oturtuluyor. Kafa tavandan 9 cm arkadan ise yaklaşık olarak 10 cm önde yerleştirilmelidir. Diğer IIHS testlerinde olduğu gibi sınıflandırma iyiden kötüye şeklinde yapılır.

Hareket testinde iyi veya geçer not almanın tek kısıtı modelin sürücü koltuğunda oturmaya devam edebilmesidir. Araç daha sonra aynı ebatlardaki bir aracın ona saatte 32 km ile arkadan çarpası için kızağa alınır. Bilgisayarlar kafa, boyun, omurga ve gövde üzerindeki çarpma kuvvetlerini ölçerler. Statik ve hareket testlerini sonucu kombine edilerek genel sonuç ortaya çıkar.

Düşük Hızda Tampon Testi (IIHS)

NHTSA atladığı diğer bir test ise IIHS tarafında gerçekleştirilen düşük hızda tampon testidir.  Araca iki kez 8 km hızında yatay bir bariyer ile hem ön hem arka tamponlara çarpışır.  Her zamanki gibi sınıflandırma iyi den kötüye şeklinde yapılır bu sefer tek fark ise bu sınıflandırmanın tamir maliyeti üzerinden yapılmasıdır.